Kaszubskie "Gwiżdże" w naszej szkole
2012-12-23 12:35:19
Młodzież kocha kulturę kaszubską i wyraża to na różne sposoby. Nie tylko uczy się języka kaszubskiego w szkole, ale także uczestniczy w odradzaniu się rodzimej kultury w okolicy. Grudzień to czas oczekiwania na święto narodzenia się Bożego Dzieciątka a dla Kaszubów to także oczekiwanie na „Gwiżdży” czy inaczej „Gwiôzdkę”. Jest to 12 uczestników przebranych za maszkary z świata nadprzyrodzonego (smierc, janiół, diôheł), ludzi wybranych zawodów (szandara – policjant, kòminôrz, grajk – muzykant), zwierzęta (miedwiédz, kòzёł, kóń)oraz postacie komiczne czy fantastyczne (gwiôzdor, dżôd –dziad i baba). Tradycja ta sięga czasów pogańskich, ale w czasach chrystianizacji naszych ziem obrządek ten został zaklimatyzowany w chrześcijaństwie poprzez legendę, że to Bóg Ojciec zamienił w maszkary żołnierzy króla Heroda chcących zabić małego Jezuska i dlatego do dzisiaj pokutują w ten sposób, że w wigilijny dzień muszą straszyć wszystkich, którzy ociągają się z uczestniczeniem w Pasterce – mszy św. upamiętniającej narodziny Jego Syna.
W piątek 7-go grudnia szkolne Gwiżdże odwiedzali wszystkie domy i instytucje w Liniewie. Przed każdymi drzwiami Gwiôzdor zadawał to samo pytanie: „Wpùscёta Wa latos Gwiôzdkã?” (Czy wpuszczą Państwo w tym roku Gwiazdkę?), po czym następuje rymowanka: „Dze Gwiôzdka chòdzy, tam diôheł nie szkòdzy! A chto Gwiżdża nie wpuscy, tego bieda zniszczi!”. Jest to dwuwiersz zapisany przez księdza Bernarda Sychtę w jego wielkim 7-tomowym słowniku języka i kultury kaszubskiej. Temu wykrzyczeniu zapewnień i gróżb towarzyszy wesoła przyśpiewka o biédze, miészkù bez dёtka (grosza), dzurze w taszё (kieszeni), buksach w flёkach (łatanych spodniach), ale na pociechę ostatnia strofka zapewnia, że „bãdze lepi”. Nie obeszło się bez wysmarowania węglem przez diabła i sadzą przez kominiarza, śmierć groziła kosą, diabeł widłami a na zakończenie wszyscy zgodnie śpiewali kolędy w języku kaszubskim.
W prawie każdym domu Gwiżdży przyjmowano bardzo ciepło i życzliwie, obdarowano słodyczami, pieniędzmi a nawet kanapkami i ciepłą herbatą, za co szczególnie jesteśmy wdzięczni, ponieważ podczas wyprawy dał się nam we znaki siarczysty mróz a ambicją młodzieży było nie ominąć żadnego domu, co chyba się udało. Za zebrane pieniądze zamierzamy kupić dla szkoły diôbelsczé skrzёpice (diabelskie skrzypce), które są bardzo potrzebne w nauce języka kaszubskiego.
Mamy nadzieję, że mieszkańcom Liniewa spodobał się nasz szkolny spektakl z Gwiżdżami i na stałe wpisze się w wigilijną tradycję wsi i okolic. A my będziemy ubogacać nasze stroje, aby być jak najbardziej oryginalną kaszubską „Gwiôzdką” i coraz piękniej prezentować ten niezwykły obrządek naszych przodków.(ic) <Galeria zdjęć>